In alle organisaties gonst het woord: data. Bij overheden, op scholen, ziekenhuizen, bedrijfsleven en erfgoedinstellingen. Maar wat moeten we ermee, wat kunnen we ermee? Hoe krijg je grip op alle initiatieven en verschillende instellingen die met dezelfde vraagstukken worstelen? Hoe zorg je ervoor dat de juiste kennis gebundeld wordt en de wet van de versnellende achterstand in werking wordt gezet? En hoe zorg je ervoor dat die kennis omgezet wordt in kansen voor jonge mensen? Ingrid van de Vegte, directeur-bestuurder van het Fries Sociaal Planbureau, is kwartiermaker voor de datahub Fryslân. 

Het Fries Sociaal Planbureau houdt zich bezig met vraagstukken over Friezen in veranderende omstandigheden: demografische en economische veranderingen of veranderingen in wet- en regelgeving. Wat betekenen die ontwikkelingen voor de mensen? Ingrid van de Vegte: ‘Beleidsmakers willen het liefst dat we iets zeggen over morgen. We duiden de cijfers. In dat verhaal is een historisch perspectief soms ook relevant, want dan kijk je nog verder. Hoe zijn mensen in het verleden met veranderingen omgegaan? Hoe hebben ze toen naar oplossingen gezocht? Welke demografische ontwikkeling vond er toen plaats?’ Dit soort gegevens worden nu via RedBot ontsloten. ‘Als je trends wilt analyseren dan kijk je ook vaak een tijdje terug. Hoe meer gegevens je hebt in de tijd, hoe beter je trends kunt zien. Historische gegevens gebruiken we voor de duiding van vraagstukken, om het vraagstuk uit het ‘urgente hier en nu’ te halen. Bijvoorbeeld de kwestie van schaalvergroting van scholen, iets dat al eeuwen gaande is.’

Grondstof voor maatschappelijke vraagstukken
Werken met gegevens uit het verleden doen ze nog niet veel bij het Fries Sociaal Planbureau. ‘Dat komt wellicht ook omdat wij niet over deze data beschikten,’ benadrukt Ingrid. ‘Het zou helpen als we zouden weten welke data beschikbaar komen. Dat is belangrijk voor ons. Aan de andere kant is die hoeveelheid data vaak oneindig, je moet wel heel goed weten wat je wilt weten. Datamensen uit de archiefhoek zijn heel goed in de zoek-functionaliteiten. Maar ons uitgangspunt is eigenlijk altijd bij welke maatschappelijke vraag we welke relevante data kunnen gebruiken. Al die data die beschikbaar komen kun je eigenlijk zien als een soort grondstof. Maar of wij al die grondstof nodig hebben voor onze vraagstukken is de vraag.’

Data-hub Fryslân in 2018 live
Binnen RedBot is een werkgroep in het RedBot Lab bezig met onderzoek doen naar data, het verrijken van data zodat deze als Linked Open Data gebruikt kunnen worden. Is het Fries Sociaal Planbureau hier ook mee bezig? ‘Jazeker. We hebben een Linked Open Data netwerk met een aantal kernpartners: gemeenten, provincie, Stenden, NHL en de RUG. Dit willen we in 2018 concreet vorm gaan geven als Data-hub Fryslân, een plek waar ruimte is voor het experiment, waar kennis ontwikkeld wordt en waar we verder kijken dan de provinciegrenzen. Alle kernpartners zullen vanuit hun werkveld bijdragen aan de Data-hub Fryslân. Dat kan infrastructureel zijn, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de Deepfreezian, de enorme krachtige computer van van NHL, of fysieke ruimte bij een van de partners. Maar het kan ook zijn dat de partners data leveren, of inzet op het vlak van kennisoverdracht. Zo is er bij het NHL een lectoraat Data Science. In ieder geval willen we het datagedreven werken versterken, de toegang tot data verbeteren en mensen opleiden in het werken met data.’

Versnelling in Fryslan op terrein van data-expertise
‘Wat we nu zien is dat er verschillende organisaties bezig zijn met data, en dat ze het allemaal een beetje snappen. De ontwikkelingen gaan zo snel dat we de krachten willen bundelen,’ verduidelijkt Ingrid. ‘We hebben grote ambities op dit vlak. In december vindt verdere besluitvorming plaats over de middelen en de vorm, daarna kunnen andere partijen aansluiten. Het CBS wil bijvoorbeeld graag meewerken. We zoeken aansluiting op nationaal en internationaal niveau, maar beginnen concreet en in een groeimodel. Ik ben echt een believer, ik geloof in dit project, maar je moet altijd zoeken naar de ambitie en haalbaarheid.’

Logische link Data-hub Fryslân en RedBot LAB
In het RedBot LAB zijn dataexperts momenteel op basis van historische data bezig met hele innovatieve technieken, in nauwe samenwerking met het Europese project Echoes 2.0. Hoewel de testcases met historische data worden gedaan, maakt dit qua datatechniek niet uit. Hoe ziet u de link met het RedBot LAB? ‘Ik ben het er helemaal mee eens dat er een logische link is met dit project en de Data-hub Fryslân. Je ziet dat de ontwikkelingen heel snel gaan, en dat er overal initiatieven zijn. Deze moeten elkaar absoluut gaan versterken.’

Alleen maar winst
Wat zijn de voordelen van zo’n Friese data-hub voor het Fries Sociaal Planbureau? ‘Wij hebben ontzettend veel belang bij een goede plek waar data ontsloten wordt en waar wij onze vragen mee kunnen beantwoorden. Maar we hebben ook behoefte aan mensen die kennis hierover hebben, die zijn moeilijk te vinden. We willen graag versnelling in dit vakgebied. Voor ons is het alleen maar winst wanneer de data straks beter en sneller beschikbaar zijn en daarom willen we hier ook graag aan bijdragen.’