De vers aangestelde directeur van het Fries Museum valt met het RedBot project met zijn neus in de boter als het om digitaliseren gaat. Kris Callens steekt enthousiast van wal en vertelt over zijn ervaringen met het digitaliseren van de collectie van het Zuiderzeemuseum. Hier werkte hij tot halverwege dit jaar als hoofd collecties en presentaties. De laatste vier jaar hield hij zich ook bezig met de digitalisering van de collectie. Door zijn recente ervaringen kan hij een waardevolle bijdrage leveren aan de stuurgroep van RedBot waar besluiten worden genomen over de toekomst van het digitale Fries erfgoed.

Een achterstand in digitaliseren kan heel voordelig uitpakken

Samen met Wilbert Helmus werkte Kris Callens de afgelopen jaren aan het digitaliseren van de collectie van het Zuiderzeemuseum. Wilbert Helmus was eerder hoofd collectie en kennismanagement bij het Fries Museum. Nu is hij programmamanager digitaal erfgoed bij de DEN foundation, daar waar het de komende jaren gebeurt als het om digitaliseren gaat. Toen ze vier jaar geleden begonnen met digitaliseren waren ze eigenlijk aan de late kant. Veel musea hadden hun collecties al digitaal gemaakt en waren al druk doende deze online te ontsluiten. Het Zuiderzeemuseum had het voordeel van een ‘inspirerende achterstand’. Want ze konden leren van de ervaringen van collega-collectiehouders en tegelijk profiteren van de kennis en technologische ontwikkelingen én samenwerkingen die in tussentijd ontstaan waren.

Een drielagen digitaliseringsmodel

“Een inspirerende achterstand die ons heeft geholpen de collectie gelijk op een hoog niveau te digitaliseren,” zegt Kris Callens met zichtbare voldoening. “Je kunt dit hele digitaliseringsproces eigenlijk het beste uitleggen met een drielagenmodel,” gaat hij verder.
“De eerste stap is dat collectiehouders ervoor zorgen dat hun gegevens of afbeeldingen verrijkt worden met metadata en beschrijvingen. Daarna ga je al deze databanken met elkaar verbinden zodat er via trefwoorden gezocht kan worden. Dit doen we met de nieuwste Linked Open Data technologie. Je zorgt ervoor dat al die verschillende databanken aansluiting vinden met nationale databanken zoals DIMCON en het nationaal archief. En die nationale databanken zijn weer zo ontworpen dat ze aansluiting vinden met Europese databanken van Europeana, het Europese digitaliseringsproject.”

Gebruik je fantasie

“Maar de laatste stap is toch echt de belangrijkste. Zorgen dat die onvoorstelbare hoeveelheid materiaal en kennis ook echt gebruikt gaat worden. Een mooi voorbeeld daarvan is Oneindig Noord-Holland. Een stichting die Noord-Hollands cultureel erfgoed voor iedereen toegankelijk wil maken. Ze verbinden verhalen uit de geschiedenis met collecties van musea, archieven en culturele instellingen. Daarmee slaan ze echt een brug tussen vroeger en nu. Denk dan aan webexposities, fotoroutes of de ontwikkeling van de streetmuseum app. Helemaal van nu.” De ogen van Kris Callens beginnen te twinkelen als hij begint de praten over alle mogelijkheden die er straks zijn. “Je kunt de informatie geografisch en thematisch ontsluiten. Bijvoorbeeld mapping op straatniveau. Wanneer je langs het Leeuwarder gerechtshof wandelt vindt je bijvoorbeeld foto’s, literatuur, schilderijen, publicaties of beeldfragmenten van die plek. Je kunt je eigen verhaal maken. En natuurlijk komen er ook applicaties die deze informatie helemaal toespitsen op jouw interesse.”

Terughoudende of vooruitstrevende visie?

“Zo’n tien jaar geleden waren kunstenaars en musea nog best voorzichtig als het ging om het beschikbaar stellen van hun collecties op het web. Veel instellingen wilden hun eigen collectie beschermen. Maar tegenwoordig is het besef er dat juist het delen van collecties voor de hele culturele sector positief is. Wanneer je op die manier maatschappelijk draagvlak creëert voor het beheer van cultureel erfgoed zul je zien dat dit goed uitpakt voor iedereen. Kijk bijvoorbeeld naar de British Library die zijn collectie ontsloten heeft. Hoe meer er zichtbaar werd hoe meer interesse er kwam van het publiek.

Verdienmodel nog toekomstmuziek?

De visie van Kris Callens op digitaliseren sluit naadloos aan bij de provinciale digitale strategie die eind september door een werkgroep van RedBot is gepresenteerd aan de provincie en samenwerkingspartners. “De investeringen in het RedBot project zullen de culturele sector in Friesland zeker versterken,” zegt Kris Callens. “Al is het alleen maar doordat we onze collecties inzichtelijk maken voor het grote publiek en zo het maatschappelijk draagvlak voor het beheer ervan vergroten. Vooralsnog zijn we allemaal bezig met ons deel van de Fries erfgoed collectie online beschikbaar te maken. Als dat allemaal klaar is kun je wellicht gaan denken aan nieuwe verdienmodellen. Zo is Stichting Oneindig Noord-Holland bijvoorbeeld in samenwerking met Funda een test aan het doen. Er zijn innovatieve mogelijkheden genoeg te bedenken, maar omdat de nieuwe ontwikkelingen allemaal nog in een heel pril stadium zijn is het lastig hier met stelligheid iets over te zeggen. De nabije toekomst zal het ons leren! ”